“`html
Suriye’deki Dönüşüm ve Bölgesel Etkileri
Suriye’de meydana gelen önemli değişim, Ankara, Moskova, Tahran ve Tel Aviv hattını nasıl etkiler? Bu sorunun cevapları, ABD’nin önde gelen yayınlarından Foreign Policy’de kaleme alınan bir makalede ele alındı. Yazının yazarı, Johns Hopkins Üniversitesi İleri Uluslararası Çalışmalar Okulu’nda Orta Doğu ve Uluslararası İlişkiler profesörü Vali Nasr, aynı zamanda eski ABD Dışişleri Bakanlığı çalışanıdır. Aşağıda, Nasr’ın “Esad Sonrası Orta Doğu’da İran’ın Kayıpları Türkiye’nin Kazanımları” başlıklı yazısının çevirisini bulabilirsiniz.
Yazının bazı kritik noktaları özetle şöyledir:
- Türkiye, HTŞ’nin Suriye’deki başarısının arkasındaki güçtür.
- Ankara, Suriye’deki etki alanını güçlendirirken; Rusya ve İran’ın rollerini devraldı.
- İran, bu durumdan büyük bir zayiatla çıkmıştır.
- İsrail’in kazancı geçici olacak, zira Suriye’nin yeni yönetimi gün geçtikçe güçlenecek ve İsrail’e meydan okuyacaktır.
- Muhalif güçlerin Kürt bölgesinde hakimiyet elde etmesi pek mümkün görünmüyor.
- Suriye’deki gelişmeler, bölgesel rekabetin artmasına yol açabilir; bu da ülkede parçalanmalara sebep olabilir, tıpkı Libya’da olduğu gibi.
Nasr’ın yazı içeriği şöyle devam ediyor… (Ara başlıklar Odatv’ye aittir)
İran ve Rusya İçin Yenilgi
Esad rejiminin çöküşü, Suriye için kritik bir eşik anlamına geliyor. Bu, uzun süredir acı çeken bir toplumun, 54 senelik bir aile yönetiminden kurtuluşunu simgeliyor. Bu, son 14 yıl içinde yaşanan savaşlardan daha yıkıcı bir durum yaratıyor. Aynı zamanda, Esad’a destek veren İran ve Rusya için de büyük bir prestij kaybı anlamına geliyor. Rusya, bölgede askeri üslerini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalırken, İran Suriye’yi kaybetmesiyle Lübnan’a uzanan kara köprüsünü de yitiriyor.
Türkiye’nin Strateji Oyunları
Esad rejiminin çöküşü ve İran’ın zayıflaması, yalnızca bir kutlama değil; aynı zamanda Türkiye’nin uluslararası alanda ne denli etkili olduğunun da bir göstergesi. Türkiye, Esad karşıtı ana güç olan Heyet Tahrir el-Şam’ı (HTŞ) destekleyerek, Suriye’deki yeni siyasi dinamiklerde önemli bir rol oynamıştır. Türkiye, bu olayları beklemiyormuş gibi görünse de, bu stratejik bir kazanım olmuştur ve Ankara, Suriye’deki en etkili dış aktör olarak Rusya ve İran’ın yerini almıştır.
Bölge İçin Yeni Dönem
Türkiye’nin Suriye’de elde ettiği kazançlar, ileride Lübnan ve Irak’a da yansıyabilir. İran’ın Suriye üzerindeki etkisinin azalması, bölgesel güç dengesini etkileyebilir. Bu, hem İran’ı zayıflatacak hem de Türkiye’nin bölgedeki etkisini artıracaktır. Diğer bölgesel aktörler, bu yeni gerçeklik ışığında politikalarını gözden geçirmek zorunda kalacaklardır.
Ankara ve Tahran Arasında Rekabet
İran’ın Suriye üzerindeki kaybı, onun bölgedeki itibarını zedeleyecektir. Türkiye, uzun süredir nüfus alanı için rekabet ettiği bir rakip olarak İran için bir tehdit haline gelmiştir. Özellikle Türkiye’nin Eylül 2023’teki Dağlık Karabağ operasyonu, bu rekabetin boyutlarını net bir şekilde ortaya koymuştur.
İsrail’in Endişeli Bekleyişi
İran’ın baş düşmanı olan İsrail, Suriye’deki gelişmeler karşısında kaygı duymaktadır. Türkiye’nin burada tesis edeceği siyasi yapı, İsrail için yeni tehditler oluşturabilir. HTŞ liderliğindeki bir hükümet, İsrail’in politikalarına karşı koyma potansiyeline sahip olabilir ve bu durum İsrail’in stratejik hesaplarını etkileyecektir.
Arap Dünyası Üzerindeki Etkiler
Arap ülkeleri için, HTŞ’nin Suriye’deki başarısı, Arap Baharı’nın yeniden canlanma semptomu olarak algılanabilir. Mısır, Ürdün ve Basra Körfezi gibi bölgedeki devletler, bu durumu kendi ülkelerindeki otoriter yönetimlerin meşruiyet mücadelesi açısından değerlendirmektedir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin Arap Baharı’ndaki rolünü güçlü bir şekilde benimsemektedir.
Suriye’nin Geleceği ve Özlem Duyulan İstikrar
Bugün, Suriye iç savaşının ardından barışçıl ve istikrarlı bir dönemin sağlanması için büyük bir fırsat var. Ancak bölgesel güçlerin rekabetinin, Suriye’yi Libya örneğinde olduğu gibi zorlu bir süreçten geçirmek istemediği açık. Bu nedenle, Suriye’nin yeniden inşası ve istikrarı, tüm bölge için büyük önem taşıyor.
“`
